سینمایی «دوازده مرد خشمگین» از همان ابتدا مخاطب را به خود جذب می‌کند و هر کدام از دوازده عضو هیات منصفه در همان حین که به بیننده معرفی می‌شوند به خودشان نیز معرفی می‌شوند، براین اساس آشنایی با هرکدام از شخصیت‌ها، در ابتدای فیلم «دوازده مرد خشمگین» مدتی نسبتا طولانی زمان می‌برد و هرکدام از این کاراکترها ویژگی‌هایی کاملا منحصر‌به فرد خود را دارند.
«دوازده مرد خشمگین» محصول سال ۱۹۵۷ آمریکا است که در مدت زمان ۹۶ دقیقه به شیوه‌ی سیاه و سفید توسط سیدنی لومت کارگردانی شده است.
* درباره‌ی فیلم
کشمکش و اضطراب اعضای هیات منصفه از همان آغاز تماشاگر را با خود درگیر می‌کند، چرا که تماشاگر پس از این‌که یازده نفر را موافق گناهکار بودن پسر و یک نفر را مخالف این حکم می‌بیند، سردرگم می‌شود.
بیینده‌ی «دوازده مرد خشمگین» از حضور شخصیتی مثل دیویس که نظری مخالف دیگران دارد، احساس ناامنی می‌کند و حتی در لحظاتی به خاطر این‌که او نسبت به گناهکار بودن پسر شک دارد، او را درذهنش مسخرمی‌کند.
با این حال تماشاگر فیلم لومت خود را در پیروزی‌هایی که شخصیت دیوید به دست می‌آورد سهیم می‌داند و از این‌که او توانسته سایر اعضای هیات منصفه را در مورد گناهکار‌بودن پسر هجده ساله به شک بیندازد احساس خوشحالی می‌کند.
بیننده‌ی «دوازده مرد خشمگین» تمام کشمکش‌هایی که دیوید برای اثبات بی‌گناهی پسر دارد را به نظاره می‌نشیند و از این‌که سایر اعضا تاکید برگناهکار بودن پسر دارند، درمواردی احساس شرمندگی می‌کند. درحقیقت او در تمامی لحظات خود را عضوی از هیات منصفه می‌داند.
* ناگفته‌های فیلم
ـ تا سال ۲۰۰۳ گمان می‌کردند که تنها یک نسخه از فیلم در موزه رادیو و تلویزیون آمریکا موجود است، اما در سال ۲۰۰۳ نسخه‌ی ۱۶ میلی‌متری دیگر از فیلم در کلکسیون ساموئل لیبووتیز یافت شد که آنهم به موزه منتقل شد.
– درحین فیلمبرداری سیدنی لومت به تدریج فاصله کانونی لنز دوربین را تغییر می‌داد و این تمهید باعث می‌شد که دورنما به شخصیت‌ها نزدیک‌تر شده، حس قرار گرفتن آنها در تنگنا بیشتر به مخاطب منتقل شود.
ـ فیلمبرداری «دوازده مرد خشمگین» در مدت زمان کوتاه ۲۱ روز به پایان رسیده و تمامی لوکیشن‌های این فیلم نیویورک بوده است.
ـ هنری فوندا از سوی اتحادیه‌ی هنرمندان آمریکا موظف به تهیه‌ی فیلم شد. بنابراین او علاوه بر بازیگری، تهیه‌کنندگی فیلم را هم برعهده گرفت.
با این حال یک فیلم در همان بدو امر به حدی برای او غیرجواب می‌نمود که تصمیم گرفت دیگر این‌کار را تکرار نکند.
ـ هنری فوندا به تماشای نقش خود در فیلم علاقه‌ای نداشت و به همین دلیل تمام فیلم را به‌طور کامل ندید. با این‌حال او وقتی پس از تماشای بخش‌هایی از فیلم از اتاق نمایش خارج شد خطاب به لومت (کارگردان) گفت: سیدنی، فیلم باشکوهی شده است.
این فیلم در جشنواره‌های هنری جوایز معتبری را به خود اختصاص داد که از آن جمله می‌توان به خرس طلای برلین اشاره کرد.
این فیلم نامزد سه‌جایزه اسکار بهترین کارگردانی، بهترین عکس و بهترین فیلمنامه بوده است و در جشنواره‌ی بافتا نیز جایزه‌ی بهترین فیلم خارجی را از آن خود کرده است.
ساخته سیدنی لومت نامزد دریافت جایزه‌ی بهتین فیلم، بهترین بازیگر مرد، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره گلان گلوب بوده است.
داستان فیلم :
نوجوانی هیجده ساله از اهالی امریکا لاتین متهم به قتل پدرش گردیده است . شواهد نشان می دهد او با ضربات متعدد چاقو پدر خود را به قتل رسانده است ، گرچه نوجوان که به نظر ضعیف و افسرده حال می رسد این اتهام را قبول ندارد با این حال وجود چاقویی در محل وقوع حادثه که متعلق به نوجوان مذکور است و او ادعا می کند آن را مدتی قبل گم کرده و خبری هم از محل آن نداشته است ، به عنوان مدرک جرم ، دلیلی برای مجرم شناختن او از سوی دادگاه شده است . حال دوازده مرد از طبقات مختلف اجتماعی به عنوان اعضای هیئت منصفه دادگاه ، مأمور تصمیم گیری نهایی درباره این پرونده شده اند . اگر آنها فرد متهم به قتل را محکوم نمایند ، وی باید روی صندلی الکترونیکی اعدام شود . در فرآیند رأی گیری یازده نفر از اعضای هیئت منصفه رأی به محکومیت و در نهایت اعدام نوجوان می دهند اما در این بین یک نفر از آنان یعنی آقای دیویس ( با بازی درخشان هنری فوندا ) رأِی بر بی گناهی متهم می دهد که این کار او باعث می شود تا دیگران را درنهایت وادار به شنیدن دلایلش در گرفتن این تصمیم کند با پیشروی ماجرا در اتاقی که اعضای هیئت منصفه آن در فضای عصبی مشغول بحث و بررسی پرونده همستند قصه فیلم شکوفا می شود و به صورت مطالعه ای استادانه درباره شخصیت های پیچیده ای در می آید که به عنوان عضو هیئت منصفه می خواهند رأی نهایی را صادر کنند. پس زمینه اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی هریک از این اعضا، باعث واکنش های مختلف آنان در زمان حال می شود . در چنین موقعیت و اوضاع و احوالی است که آقای دیویس تلاش می کند بقیه همکارنش را متقاعد کند که رأی آنها اهمیتی حیاتی دارد و نباید براحتی درباره آینده و زندگی دیگران تصمیم بگیرند و سرانجام موفق به عملی کردن اعتقاد درونی خود می شود .
فیلم دوازده مرد خشمگین از نگاه حقوقی :
در کنار نگاه منتقدانه این نوع فیلمها به نظام قضایی فیلم به طور کلی آشکارا به ستایش قانون می پردازد و درنهایت نشان می دهد که با اجرای صحیح قانون در دادگاهها می توان به عدالت رسید. جریان دادرسی در فیلم دوازده مرد خشمگین، به طور کلی در فضای خفقان آور اتاقی سیر می شود که در آن محاکمه ی قتل عمدی یک متهم برگزار شده است و هیئت منصفه در حال بررسی موضوع و صدور رأی خود درباره تقصیر متهم هستند.این فیلم در نگاه اول، گویا در نقد جدی حقوق کیفری دنبال می شود زیرا فقط تعداد اندکی از اعضای هیئت منصفه به مراحل دادرسی اهمیت می دهند و اکثراً تلاشی در جهت پی بردن به حقیقت نمی کنند، چنان که یکی می خواهد هرچه زودتر رأی به تقصیر متهم بدهد تا به مسابقه بیس بال خود برسد و دیگری چنین نتیجه گیری می کند که چون متهم یک خارجی است احتمالاً مجرم است . با وجود این، فیلم دوازده مرد خشمگین نشان می دهد که یک فرد تنها اما شجاع می تواند اجرای عدالت را تضمین کند، و در واقع مباحث مهمی را درباره سیستم رسیدگی های کیفری با حضور هیئت منصفه به نمایش می گذارد. این فیلم به ما نشان می دهد که سیستم کیفری ممکن است بی نقص نباشد اما درنهایت کارآمد است ؛ و درواقع نمونۀ کوچکی است از فرآیند دادرسی مردمی ( دموکراتیک ) که رکن آن اجماع و توافق عمومی بوده و آخر الامر به تصمیم عاقلانه می انجامد .
