سال ۹۹ که از همان آغاز با کرونا گره خورد، سال چندان خوبی برای صنعت نشر ایران و البته جهان نبود، تعطیلی نمایشگاه کتاب تهران از یک سو و تعطیلیهای چند باره کتابفروشان، گرانی کاغذ، کمبود سهمیه کاغذ یارانهای و … همه دست به دست هم داد تا ناشران محتاطتر عمل کرده و در انتشار کتابهایشان با دقت بیشتری فعالیت داشته باشند. برخی بر این باورند که در سال ۹۹ روند انتشار کتاب با تغییر همراه شد و شمارگان نشر و تعداد عناوین کاهش قابل توجهی پیدا کرد. اما آمارها کاهش چشمگیری را نشان نمیدهد.
بر اساس آمارهای نشر موجود در سایت خانه کتاب، در سال ۹۹ مجموعاً 90 هزار و ۲۷۷ عنوان کتاب منتشر شده است که از این تعداد ۶۴ هزار و ۶۳۹ عنوان تالیفی و ۲۵ هزار و ۵۹۱ عنوان ترجمه بوده است. همچنین شمار کتابهای چاپ اول ناشران ۵۵ هزار و ۲۴۹ عنوان و شمار تجدید چاپیها ۳۵ هزار و ۲۸ عنوان بوده است.
بررسی ردههای دیویی نشر نشان میدهد که ادبیات با ۱۷ هزار و ۲۷۲ عنوان کتاب پیشتاز است، در حوزه ادبیات ۱۲ هزار و ۱۵۵ عنوان تألیفی و ۵۰ هزار و ۵ هزار و ۵۶ عنوان ترجمه بوده است. شمار کتابهای چاپ اول حوزه ادبیات ۱۱ هزار و ۵۷۰ عنوان و شمار تجدید چاپیها ۵ هزار و ۶۴۴ عنوان بوده است. شمارگان متوسط کتاب در حوزه ادبیات ۸۷۴ نسخه و متوسط قیمت کتابهای این حوزه نیز ۴۰ هزار تومان است. بعد از ادبیات کودک و نوجوان با ۱۳ هزار و ۴۷۰ عنوان، کمک آموزشی با ۱۲ هزار و ۴۹۷ عنوان، علوم عملی با ۱۱ هزار و ۵۲۸ عنوان، در ردههای بعدی قرار دارند.
میانگین شمارگان کتاب در سال ۹۹ حدود ۱۲۸۰ نسخه و میانگین قیمت نیز ۴۴ هزار تومان بوده است.
مقایسه آماری انتشار کتاب در دو بازه زمانی سال ۹۹ و سال 98 حکایت از کاهش بیش از ۱۳ هزار عنوانی کتاب دارد. به گونهای که در سال ۹۸ بالغ بر ۱۰۵ هزار و ۴۰۰ نسخه کتاب منتشر شده است. در سال ۹۸ میانگین قیمت کتاب ۳۸ هزار تومان بوده است؛ در حالی که در سال ۹۹ این رقم به ۴۴ هزار تومان رسیده است. همچنین شمارگان کتاب در سال ۹۸ هزار و ۴۰۰ نسخه بوده است که در سال ۹۹ با کاهش ۲۰۰ نسخهای روبرو شدهایم.
اگرچه در سالهای اخیر همواره این انتقاد مطرح بوده است که آمارهای موجود در سایت خانه کتاب چندان مورد اعتماد نیست؛ زیرا بر اساس خوداظهاری ناشران ثبت میشود، اما از آنجایی که تنها آمار موجود و در دسترس از نشر ایران به شمار میرود، با اتکا به این آمار میتوان گفت که سال ۹۹ در عمل چندان هم برای صنعت نشر سال بعدی البته به لحاظ آمار نبوده است، کاهش تنها ۱۵ هزار عنوان کتاب در سال آن هم سالی که صنعت نشر گرفتار کرونا شده است، قابل قبول است. البته باید دید از این تعداد کتاب چه میزان به دست مخاطبان رسیده و چه میزان در انبارهای ناشران خاک میخورد؟.
درباره افزایش شش هزار تومانی قیمت کتاب نیز اگرچه در مقام عمل و درباره برخی از کتابها باید گفت که بیش از اینها بوده است، اما با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه چون کاغذ، زینک، جوهر و … میتوان گفت کتاب همچنان تنها کالایی است که ارزان به دست مخاطب میرسد.