دبیر سی و دومین جشنوارۀ تئاتر استان اصفهان، روزهای پایانی ماه آذر از انتشار فراخوان این جشنواره خبر داد؛ جشنوارهای که مهلت ارسال آثار به آن ۳۰ آذرماه در نظر گرفته‌شده بود و هشتم دی‌ماه نیز نتیجۀ داوری آن به این شرح اعلام شد: «تئاترهای “بیداری به‌وقت خون” به کارگردانی احسان جانمی و “بهشت حکیم الله” به کارگردانی ویدا موسوی، از سوی سی و دومین جشنواره تئاتر استانی اصفهان برای حضور در سی و نهمین جشنوارۀ بین‌المللی تئاتر فجر معرفی شدند.»
از آنجا که این دو اثر، دوم دی‌ماه نیز از سوی جشنواره تئاتر مقاومت به جشنواره تئاتر فجر معرفی‌شده بودند و کارگردان تئاتر «بیداری به‌وقت خون»، خود یکی از اعضای انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان است که در برگزاری جشنواره تئاتر استان، با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان همکاری داشته، هنرمندان تئاتر نسبت به شیوۀ برگزاری و داوری این جشنواره اعتراضاتی را مطرح کردند.
عرفان آیتی، بازیگر تئاتر و فعال رسانه دراین‌باره به ایسنا گفت: خبر انتشار فراخوان سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان در صفحه رسمی انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان پنجم دی‌ماه منتشرشده است؛ یعنی همان تاریخی که طبق گاه‌شمار خودِ جشنواره، زمان داوری آثار ارسالی بوده! بنابراین بیهوده نیست اگر بگوییم ۹۰ درصد جامعۀ تئاتر استان اصفهان در جریان برگزاری این جشنواره نبوده‌اند.
او ادامه داد: ما از برخی دوستان شنیده بودیم که قرار نیست به خاطر شرایط فعلی، جشنواره تئاتر استان اصفهان برگزار شود؛ هرچند که شهرهایی مثل چهارمحال و بختیاری یا هرمزگان و خراسان در همین شرایط، جشنواره تئاتر استانی خود را به باشکوه‌ترین حالت ممکن برگزار کردند اما متوجه نشدیم ردیف بودجه‌ای که وزارت ارشاد برای برگزاری جشنواره‌ها به مرکز هنرهای نمایشی تخصیص داده تا به کل استان‌ها پرداخت شود، به اصفهان نرسیده که متولیان جشنواره تصمیم گرفته بودند جشنواره را برگزار نکنند یا رسیده و آن‌ها با برگزاری صوری جشنواره سر و ته قضیه را هم آورده‌اند؟
آیتی از برخورد المپیادی با هنر تئاتر گلایه کرد و توضیح داد: ترکیب هیأت انتخاب جشنواره تئاتر استان اصفهان طی این سال‌ها تا حدودی ثابت بوده و وقتی این قضیه اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم هیأت انتخاب آثار را برای رسیدن به دست هیأت داوران گزینش می‌کنند؛ حالا جالب اینجاست که در سی و دومین جشنواره تئاتر استانی اصفهان، هیأت داوران همان هیأت انتخاب بوده‌اند!
او تصریح کرد: از مرکز هنرهای نمایشی پیگیر چرایی برگزار شدن جشنواره تئاتر استانی اصفهان به این شیوه شده‌ایم و آن‌ها جواب داده‌اند که برگزاری بر عهده انجمن هنرهای نمایشی استانتان بوده و به ما هم اعلام‌شده همه‌چیز خوب بوده و هنرمندان استقبال کرده‌اند! آیا ارسال ۱۳ اثر به جشنواره تئاتر استانی اصفهان یعنی استقبال؟ آیا اعضای انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان برای مدیریت امورات ما هنرمندان هنر نمایش بر مسند مدیریت تکیه زده‌اند یا برای اینکه جشنواره برگزار کنند و با خودشان رقابت کنند و بعد هم خودشان را برگزیده اعلام کنند؟
آیتی، با اشاره به اینکه سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان آیین‌نامه مشخصی و مفصلی نداشته، گفت: تئاترهای برگزیدۀ جشنواره تئاتر استانی اصفهان پیش‌تر در جشنواره مقاومت برگزیده و به جشنواره تئاتر فجر معرفی‌شده بودند و روال این است که اثری که در جشنواره دیگری برگزیده می‌شود، نباید در جشنواره تئاتر استانی شرکت کند؛ حتی اگر امسال این قانون از بندهای آیین‌نامه حذف‌شده باشد، آیا اخلاقی است دقیقاً دو اثری که در یک جشنواره معتبر دیگر به فجر معرفی‌شده، مجدداً در این جشنواره معرفی شود و فرصت به متقاضیان دیگر داده نشود؟ به همین دلیل است که نتیجه می‌گیریم معرفی این دو اثر به‌عنوان برگزیدۀ جشنواره تئاتر استانی اصفهان عملاً تخطی از قانون یا اخلاق هنری بوده است.
این هنرمند یادآور شد: جشنواره تئاتر استانی تنها شانسی است که جوانان تازه‌کار برای ورود به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر دارند اما رویکرد حاکم در اصفهان امید و انگیزۀ بسیاری از این جوانان را از بین برده و می‌برد.
او خاطر نشان کرد: متأسفانه روحیه پاسخگویی در مسئولان و متولیان هنر نمایش اصفهان نیست، حال‌آنکه آن‌ها بر میز تکیه نزده‌اند مگر برای خدمت رساندن به اهالی همین هنر.
آیتی گفت: یک سال است که هیچ تئاتری در اصفهان روی صحنه نرفته، در این مدت نه‌تنها مسئولان امر به ما دلگرمی نداده‌اند بلکه با رفتارهای غلط، مدام بر زخم ما نمک می‌پاشند و فکر می‌کنم تا زمانی که ما صنف قوی تئاتری نداشته باشیم هر روز ناامیدتر و واداده تر از دیروزیم.
پویان عطایی، کارگردان تئاتر که در جشنوارۀ تئاتر مقاومت نیز حضور داشته در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شب اختتامیه هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت تئاتر «بیداری به‌وقت خون» در بخش صحنه‌ای و «بهشت حکیم الله» در بخش دانشجویی به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی شد.
او ادامه داد: البته که معرفی به معنای ورود نیست و تئاترهای معرفی‌شده از سوی جشنواره مقاومت باید یک بازبینی دیگر را بگذرانند و در صورت تائید بتوانند وارد جشنواره فجر شوند اما به‌هرحال این شانس یک‌بار به آن تئاترها داده‌شده و بهتر بود داوران سی و دومین جشنواره تئاتر استانی اصفهان سهمیه حضور در جشنواره فجر را به دو اثر دیگر می‌دادند.
این عضو انجمن کانون نمایشگران خیابانی که به شیوۀ برگزاری جشنواره تئاتر استانی نقدهایی دارد، تصریح کرد: حدود چهار ماه پیش اعلام کردیم که وقت برگزاری جشنواره تئاتر استانی است و باید این جشنواره برگزار شود تا استان اصفهان از دو سهمیه خود برای ورود به جشنواره تئاتر فجر استفاده کند اما دوستان جشنواره را برگزار نکردند، نکردند و بنا بود اصلاً هم برگزار نکنند که یک‌باره در تاریخ ۲۶ آذرماه فراخوان سی و دومین جشنواره تئاتر استان در فضای مجازی و به‌صورت شخصی برای من ارسال شد.
عطایی افزود: در آن فراخوان قیدشده بود که مهلت ارسال آثار تا ۳۰ آذرماه است! آخر طی چهار روز چطور می‌شود از تئاتر فیلم گرفت و برای این جشنواره فرستاد؟ حداقل یک ماه قبل باید به‌صورت عمومی این فراخوان اعلام می‌شد تا تئاتری‌ها فرصت تهیه فیلم از آثارشان را داشته باشند اما چه بگویم؟ این مسائل فقط در اصفهان اتفاق می‌افتد. وقتی هم نتیجۀ جشنواره آمد متوجه شدیم همان دو تئاتری که جشنواره مقاومت به فجر معرفی کرده بود، بار دیگر از این جشنواره به فجر معرفی‌شده اند و این نیست، مگر اجحافی در حق سایر افراد.
این کارگردان تئاتر یادآور شد که سال‌های قبل حین برگزاری جشنواره تئاتر استان اصفهان، آثار راه‌یافته به جشنواره به‌صورت فشرده طی یک هفته در حضور تماشاگران و داوران روی صحنه می‌رفتند و بعد برگزیده‌ها انتخاب می‌شدند اما امسال که خبری از اجرا نبود، ما نمی‌دانیم سایر تئاترها چه کیفیتی داشته‌اند.
او گفت: بعضی وقت‌ها در اصفهان آدم نمی‌داند چه بگوید؛ درست و خطا مشخص نیست. فقط می‌دانم می‌شد طوری مدیریت کرد که این استان سهمیه بیشتری در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر داشته باشد اما این اتفاق مسئولانه نیفتاده و نتیجه همین است که می‌بینیم.
از لیلا پرویزی، کارگردان تئاتر و مدرس دانشگاه که آذرماه سال گذشته تئاتر «آن سوی آینه» را روی صحنه برده بود پرسیدم: آیا شما فراخوان سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان را دیدید و در آن شرکت کردید؟ و او به ایسنا پاسخ داد: خیر، متوجه فراخوان نشدم اما اگر هم متوجه می‌شدم شرکت نمی‌کردم، چون تمایلی به شرکت در یک بازی از پیش تعیین‌شده ندارم.
او تصریح کرد: من خیلی در جریان جشنواره تئاتر استان اصفهان نیستم اما وقتی خبر معرفی برگزیدگان آن را شنیدم به‌اندازۀ همه تعجب کردم؛ چون این برگزیده‌ها قبلاً از سوی جشنواره مقاومت به تئاتر فجر معرفی‌شده بودند و نمی‌دانم چرا یک‌بار دیگر باید از جشنواره تئاتر استانی هم به فجر معرفی می‌شدند. می‌شد این امکان در اختیار دو شرکت‌کننده دیگر قرار بگیرد. کسانی که این انتخاب را کرده‌اند باید دلیل آن را توضیح بدهند.
حمید شهرانی، دبیر سی و دومین جشنواره تئاتر استانی اصفهان و مدیر امور هنرهای نمایشی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، پیش‌تر با بیان علت انتشار دیر هنگام فراخوان این جشنواره به ایسنا گفته بود: «از خردادماه سال جاری، جلساتی با حضور اهالی تئاتر در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان برگزار شد و آن‌ها نظرشان این بود که جشنواره تئاتر استان به خاطر ماهیت زندۀ تئاتر، به‌صورت حضوری برگزار شود اما به خاطر شیوع ویروس کرونا ازیک‌طرف و از طرف دیگر، به خاطر کم بودن تعداد آثار تولید یا اجراشده در بازه زمانی موردنظر، نمی‌توانستیم دراین‌باره تصمیمی قطعی بگیریم. درنهایت به این دلیل که چشم امید هنرمندان در حال حاضر به همین جشنواره‌هاست، با هماهنگی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی، تصمیم گرفتیم که جشنواره را به‌صورت غیرحضوری برگزار کنیم.»
انتقادات مطرح‌شده از سوی هنرمندان را به اطلاع پیمان کریمی، عضو انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان و یکی از هیأت داوران سی و دومین جشنواره تئاتر استان رساندم و او نیز به ایسنا پاسخ داد: هر سال تعدادی کار از سوی جشنواره‌های دیگر به تئاتر فجر معرفی می‌شوند اما این دلیلی بر انتخاب آن‌ها نیست. جشنوارۀ تئاتر فجر خود یک هیأت انتخاب دارد که آثار معرفی‌شده را بازبینی می‌کند و کسانی که می‌گویند چرا تئاترهای معرفی‌شده از سوی مقاومت، بار دیگر از سوی جشنواره تئاتر استانی به فجر معرفی‌شده اند، باید در نظر داشته باشند که معرفی به فجر به معنی انتخاب از سوی فجر نیست.
او تصریح کرد: کارگردانان دو اثر برگزیدۀ جشنواره تئاتر استان اصفهان، قبل از رسیدن به مرحلۀ داوری آثار با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان تماس گرفته و گفته بودند که روی معرفی شدن ما از سوی جشنواره مقاومت به جشنواره فجر حساب نکنید. ما آگاه بودیم که این آثار به جشنواره فجر معرفی شده‌اند اما صرفا معرفی نه انتخاب. همانند سال‌های قبل ممکن است خیلی از آثاری که از سوی جشنوارهای مختلف به فجر معرفی می‌شوند اصلا در مرحله بعد انتخاب نشوند؛ از این رو طبق درخواست این دو کارگردان که در جشنواره تئاتر استان شرکت کرده بودند، آثارشان در شرایط برابر و از روی فیلم مورد داوری قرار گرفت. واقعیت این بود که این دو اثر، با اختلاف از سایر آثار به لحاظ کیفی بهتر بودند.
عضو هیأت داوران سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان در پاسخ به اینکه آیا برگزیده اعلام کردن تئاتر یکی از اعضای انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان در جشنوارۀ استانی که با همکاری انجمن هنرهای نمایشی استان برگزار می‌شده قانونی است؟ گفت: در آیین‌نامه‌ها هیچ ممانعتی نیست که اعضای انجمن هنرهای نمایشی نباید در جشنواره تئاتر استانی شرکت کنند. وقتی محدودیتی نیست یعنی می‌توانند شرکت کنند و شخصی هم که تئاتر او برگزیده‌شده تحصیل‌کرده و باتجربه و کاربلد است. انتخاب اثر او به دلیل عضویتش در انجمن هنرهای نمایشی نبوده بلکه به خاطر کیفیت کاری است که ارائه کرده.
جشنواره تئاتر استانی اصفهان هر سال علاوه بر معرفی آثار به جشنواره تئاتر فجر، برگزیدگانی در بخش‌های مختلف نیز داشت. کریمی، در پاسخ به این سؤال که چرا امسال خبری از برگزیدگان بخش‌های مختلف سی و دومین جشنواره تئاتر استان نبود؟ توضیح داد: دلیل آن نبود اعتبارات است. پیش‌بینی کردیم اگر شرایط مهیا شود در آینده برگزیدگان بخش‌های مختلف را هم اعلام کنیم.
عضو انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان با تأکید بر اینکه همۀ مشکلات سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان به نبود اعتبار برمی‌گردد، گفت: اوایل شهریورماه انجمن هنرهای نمایشی اصفهان برای تعیین تکلیف جشنواره تئاتر استانی در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان جلسه‌ای برگزار کرد و گفتیم که باید هزینه‌ها برآورد و فراخوان سی و دومین دوره منتشر شود. ما حداقل هزینه سال قبل را مقیاس قرار دادیم و به ارشاد اعلام کردیم که انجمن هنرهای نمایشی بودجۀ برگزاری جشنواره را ندارد، اسپانسر هم ندارد. تنها سالیانه مبلغ ناچیزی به انجمن تعلق می‌گیرد که آن هم دقیقاً قید می‌شود باید صرف حمایت از اجراهای عمومی گروه‌های ثبت‌شده شود، پس تکلیف انجمن روشن بود و بودجه برگزاری باید از سوی اداره کل ارشاد تأمین می‌شد.
او ادامه داد: مکاتباتی در این خصوص انجام دادیم و اداره ارشاد هم گفت که ردیف بودجۀ ما محدود است و تهران باید هزینۀ برگزاری جشنواره تئاتر استان را تأمین کند. بار دیگر مکاتباتی دراین‌باره با تهران انجام شد و بعد از سپری شدن ماه‌ها، کمتر از ۲۰ روز مانده به پایان آذرماه از تهران نامه‌ای رسید که قول پرداخت ۱۵ میلیون تومان در آینده را داده بود! اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این نامه را برای انجمن ارسال کرد و گفت می‌توانید با این شرایط جشنواره را برگزار کنید؟ ما هم اعلام کردیم که زمان گذشته و نمی‌شود با چنین بودجه‌ای جشنواره تئاتر استان را برگزار کرد اما از تهران تماس‌های مختلفی با اداره ارشاد و انجمن هنرهای نمایشی استان گرفته شد که جشنواره را برگزار کنید.
این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: متأسفانه نه شکل برگزاری و نه بودجه جشنواره تئاتر استان اصفهان برای مرکز هنرهای نمایشی تهران مهم نبود، فقط مهم بود که بگویند جشنواره در اصفهان هم برگزارشده و دو سهمیه از این شهر در جشنواره تئاتر فجر حضورداشته باشد؛ با این شرایط، بهتر از این نمی‌شد جشنواره تئاتر استان اصفهان را برگزار کرد و من مطمئنم هیچ‌کس از سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان راضی نیست اما باید مسئله را از جای دیگر بررسی کرد.
عضو انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان گفت: بودجه هنگفتی صرف برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌شود اما برای جشنواره‌های تئاتر استانی که معرفی کنندۀ آثار برگزیده به فجر هستند، چند روز مانده به ۳۰ آذر نامه می‌آید که در آینده ۱۵ میلیون تومان می‌دهیم، جشنواره را برگزار کنید. ما هم می‌دانیم که فراخوان باید زودتر منتشر می‌شد اما واقعیت این است.
کریمی توضیح داد: ما طی این سال‌ها شاهد بودیم که در برخی استان‌ها، مدیرکل ارشاد حتی از بودجه بخش‌های دیگر نیز برای تئاتر استان هزینه کرده و در برخی استان‌ها که اصفهان نیز شامل آن است، اداره کل ارشاد، تئاتر را تنها به بودجه ناچیز مرکز هنرهای نمایشی محدود کرده؛ همین باعث می‌شود که استانی جشنواره‌اش را در حد اعلا برگزار کند و استان یا استان‌های دیگری هنوز بدهی‌های جشنواره سال قبل را هم پرداخت نکرده باشند. البته الان چون گفت‌وگو در زمینۀ جشنواره است نمی‌خواهم به مباحث مرتبط با انجمن هنرهای نمایشی کشور و استان اصفهان که قطعا جای بحث بسیاری دارد وارد شوم ولی شما در نظر بگیرید که برای استانی همچون اصفهان طی تقریبا یک سال گذشته سه مدیرکل معرفی شده! فکر می‌کنید با این شیوه نگاه به چنین ارگان مهمی می‌توان اصلا رویکرد مشخصی داشت یا برنامه‌ریزی برای آینده کرد؟
عضو هیأت داوران سی و دومین جشنواره تئاتر استان اصفهان یادآور شد: درست این است که تهران خود را از جشنواره‌های تئاتر استانی کنار نکشد، داور بفرستد، سر و شکل منظمی به جشنواره‌ها بدهد و ردیف بودجۀ مشخصی برای برگزاری این جشنواره در نظر بگیرد وگرنه با ادامۀ روند فعلی کم‌کم شاهد حذف جشنواره تئاتر استانی خواهیم بود چنان‌که امسال اصفهان تصمیم گرفته بود این جشنواره را برگزار نکند.
